Մարդկային հասարակության զարգացումը անհնար է պատկերացնել առանց բնության տված բարիքների օգտագործման: Երկարատև ուսումնասիրություններից հետո գիտնականները փորձել են սահմանել, թե ինչ սկզունքների պետք է բարավարի բնօգտագործումը որպեսզի համարվի ռացիոնալ:
Այսպես ասած մշակվել են ռացիոնալ բնօգտագործման սկզբունքներ՝
1.Համակարգված մոտեցման սկզբունք. նախատեսում է արտադրական միջավայրի վրա ազդեցության և համապատասխան հակազդեցության համալիր և բազամակողմանի գնահատում: Համակարգված մոտեցման տեսանկյունից ոչ մի բնական ռեսուրս մյուսից անկախ չի կարող օգտագործվել կամ պահպանվել:
Օրինակ՝, եթե մենք լավ բերքատվության համար ցանկանում ենք օգտագօրծել թունաքիմիկատներ, մենք պետք է վերցնել այն
2.Բնօգտագործման օպտիմալացման սկզբունք. սկսել արտադրություն, չվնասելով շրջակայքը:
նախատեսվում է բնական ռեսուրսների և բնական համակարգերի օգտագործման օգտագործման դեպքում առավել նպատակահարմար որոշման կայացում, որի հիմքը էկոլոգիական և տնտեսության տարբեր ճյուղերի զարգացման միարժամանակյա կանխատեսումն է:
3. Ռեսուրսախնայողության սկզբունքը հիմնված է արտադրության գործընթացում առաջացող թափոնների նվազեցման, այսինքն` միևնույն քանակության հումքի ավելի ամբողջական օգտագործման վրա:
Օրինակ՝, գինի պատրաստելը: Գինին ստանալու համար ճզմվում է խաղողը: Ճզմված խաղողի մնացորդները լցվում են ծառերի արմատերի տակ, կամ էլ ուղակի օգտագործվում են որպես պարարտանյութ:
4. Տարածաշրջանային սկզբունքը նախատեսում է բնօգտագործման իրականացում որոշակի տարածաշրջանում` հաշվի առնելով վերջինիս բնական և տնտեսական պայմանները, ինչպես նաև կոնկրետ տարածաշրջանի զարգացման հեռանկարները:
Օրիանկ՝, եթե X տարածքը ունի պայմաններ ենթադրենք խնձոր աճեցնելու համար, ես այն օգտագործում եմ և խնձոր աճեցնում:
5.Բնության և արտադրության հարաբերությունների ներդաշնակության սկզբունքն իրենից ենթադրում է որևէ արտադրություն և նրա հետ փոխազդեցության մեջ գտնվող բնական միջավայր, որը մի կողմից` ապահովում է բարձր արտադրողական ցուցանիշներ, մյուս կողմից` ազդեցության գոտում վերահսկում է բնական միջավայրի իրավաճակը, ապահովելով նրա ինքնավերականգնումը:
Օրինակ՝, եթե այսինչ տարածքում կա աղբ, այդ աղբը հարկավոր է ինչ որ ձևով վերամշակել: Ենթադրենք, հողով ծածկել աղբակույտը, որտեղ սսնդային մնացորդները կվերածվեն հումուսի, իսկ մնացյալն ուղակիորեն կքայքայվի:
Վարդ Ղարիբյան 